شهر سمنان در 5 سال گذشته با سونامی مهاجرت مواجه شده است/ استان سمنان در سال 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود
تاریخ انتشار: ۱۵ اسفند ۱۳۹۸ | کد خبر: ۲۷۱۵۴۸۵۹
مشاور فرماندار سمنان گفت: سند آمایش شهرستان سمنان حدود دو ماه قبل به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ به نقل از خبرنگار مرآت، حدود سه هفته قبل، رئیس دانشگاه سمنان پای میز گفتگو با مرآت نشست تا از دلایل توقف سند چشم‌انداز شهر سمنان بگوید. دکتر نصیری، در گفتگوی مذکور اعلام کرد که 70 درصد از کار تدوین چشم‌انداز به انجام رسیده بود اما شهرداری به تعهدات خود عمل نکرد و پروژه متوقف شد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
اما حسین صدر ناصری، پژوهشگر و فعال اجتماعی، مشاور فرماندار سمنان و از دست‌اندرکاران تدوین سند آمایش سرزمین دیدگاه نسبتا متفاوتی دارد. به گفته او با وجود سند آمایش سرزمین، که چندی قبل به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است، تدوین سند چشم‌انداز چندان ضرورتی ندارد و سند آمایش، فقدان سند مذکور را کاملا جبران می‌کند. مشروح گفتگوی مرآت با مشاور فرماندار سمنان را از نظر می‌گذرانید:
مرآت: در ذیل یکی از مقالاتی که آقایان علی خیرالدین و داود حسن‌آبادی در سال 1392 به رشته تحریر درآورده‌اند، عنوان شده است که استان سمنان از سوی مجمع تشخیص مصلحت نظام برای تهیه چشم‌انداز شهرستان‌های استان، به عنوان استان پایلوت انتخاب شده است. ماجرای این پایلوت شدن چیست؟
در ابتدا لازم است تعریفی از واژه آمایش داشته باشم. آمایش از مصدر آمودن، هم‌ارز با آماییدن و به لحاظ مفهومی به معنای چیدمان خردمندانه و بعبارتی بیان هدف و ترجمان جغرافیاست؛ یعنی اگر تمام پارامترهای جغرافیای طبیعی و انسانی، صنعت، پیشرفت و... در برنامه‌ریزی‌های توسعه‌ای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت، سر جای خود باشد، آمایش اتفاق افتاده است.
اما در ارتباط با پرسش شما، اگر هم سمنان پیش‌تر به عنوان استان پایلوت تدوین چشم‌انداز تعیین شده باشد، این امر برای حال حاضر صدق نمی‌کند اما سند آمایش سرزمین استان در شرف ابلاغ است. سند آمایش شهر سمنان نیز دو ماه قبل رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است.
مرآت: پرسش من در ارتباط با سند چشم‌انداز است و پاسخ شما ناظر بر سند آمایش؛ این دو تفاوتی با هم ندارند؟
سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. از آنجا که ما قابلیت‌ها و ظرفیت‌های شهرستان سمنان را احصاء کرده بودیم، در سند آمایش بر این ظرفیت‌ها تأکید کردیم تا بتوانیم تا 1410 به چشم‌اندازها برسیم. تنها در بخش انرژی، گردشگری و محیط‌زیست تدوین سند مذکور، حدود 20 جلسه‌ی 5 ساعته برگزار شده است. در این سند به تمامی مسائل فرهنگی، اجتماعی، امنیتی، آموزش عالی، درمانی، شهرسازی و پروژه‌های دانش‌محور که ساختار تحقیق و توسعه را در خود دارند نیز برای رسیدن به چشم‌انداز توجه شده است.
افتراق چندانی بین سند آمایش و چشم‌انداز وجود ندارد
مرآت: اشاره کردید که سند آمایش، سند پایه برای تدوین چشم‌انداز است. در زمان تدوین سند چشم‌انداز توسط دانشگاه سمنان، سند پایه آمایش هنوز تدوین نشده بود! با این حساب سند مذکور چگونه در حال تدوین بود؟
در سند چشم‌انداز(CDS) که جناب دکتر فولادی به دنبال تدوین آن بودند، جهت‌گیری‌های شهر سمنان مشخص می‌شد. این کار به دلیل مشکلات مالی ابتر ماند اما برایند سند آمایش و سند چشم‌انداز، هم‌سوست و افتراق چندانی ندارند. در تدوین چشم‌انداز، کارفرما مشترکا شهرداری و دانشگاه سمنان بودند و در تدوین سند آمایش، کارفرما سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور است.
با تدوین سند آمایش، حتی تغییر در مدیریت کلان استان، نمی‌تواند مسیر برنامه‌ریزی استان را تغییر دهد. از طرفی از این پس، باید اعتبارات مربوط به تحقق این برنامه‌ریزی‌ها در بودجه کلان کشور نیز لحاظ شود. وقتی منابع مالی کشور کاهش پیدا می‌کند، اجرای برنامه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ما ناگزیریم که برنامه‌ها را با شرایط مالی کشور و نه شهرستان سمنان تطبیق دهیم.
سند آمایش؛ سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی
خوشبختانه سند آمایش، کلی‌نگر است و انعطاف‌پذیری مطلوبی دارد. نکته مهم دیگر آن است که ما کوشیده‌ایم تا در تدوین اسناد، سبب‌ساز تقویت بنیان‌های جغرافیایی و ارتقای توان اکولوژیکی شهرستان شویم. بر این اساس در پروژه‌ها پارامترهایی که سبب تضعیف بنیان‌های جغرافیایی و کاهش توان اکولوژیکی می‌شود، مشخص می‌شود. درنظر داشته باشید در سیستان، با خشک شدن تالاب‌ها، یکی از بزرگ‌ترین منابع آبی برای مصارف کشاورزی، دامپروری و صنایع شیلاتی منطقه از بین رفت.
وقتی بنیان‌های جغرافیایی از بین می‌رود، اشتغال کاذب، فرار سرمایه و مهاجرت انسانی پدید می‌آید. شهر سمنان در پنج سال گذشته با سونامی مهاجرت مواجه شده و 35 هزار نفر به این واسطه به جمعیت سمنان اضافه شده است. این مسائل باید در برنامه‌ریزی‌های ما دیده شود.
مرآت: رئیس دانشگاه سمنان، یکی از دلایل توقف تدوین سند چشم‌انداز را مسائل مالی عنوان و اشاره کردند که دلیل دیگر، احتمالا آن است که مرحله نخست تدوین سند چشم‌انداز، مورد قبول شورای شهر قرار نگرفت! دیدگاه شما در این ارتباط چیست؟
من پس از مرحله نخست کار، از مجموعه منفک شده بودم و پس از آن با شهرداری نیز همکاری خاصی نداشتم. خود آقای دکتر فولادی هم تمایلی به ادامه کار نداشتند. پس از مطرح شدن مسأله تدوین سند آمایش، به نوعی کار تدوین چشم‌انداز متوقف و شهرداری نیز با تدوین سند آمایش همسو شد. شهرداری البته پارامترهای مبتنی بر CDS همچون رقابتی بودن و الکترونیکی بودن شهر را به واسطه ایجاد زیرساخت‌هایی مثل فیبر نوری و ایجاد مرکز پایش برای کنترل ترافیک و ایمنی شهر، به انجام رسانده است.
در مجموع اگر می‌خواهیم این شهر در مسیر پیشرفت با دست‌انداز مواجه نشود، همه باید کمک کنیم که سند آمایش به منصه ظهور برسد.
با وجود سند آمایش، تدوین سند چشم‌انداز ضروری نیست
مرآت: رئیس دانشگاه سمنان اعلام کرده است که دانشگاه همچنان آمادگی دارد تا در صورت اجرایی شدن تعهدات از سوی شهرداری، کار تدوین چشم‌انداز را از سر بگیرد؛ با توضیحاتی که ارائه کردید، اساسا تدوین چشم‌انداز را ضروری می‌دانید؟
به طور کلی خیر؛ اما هیچ اشکالی ندارد که دانشگاه در چارچوب CDS یا بخشی از سند آمایش سرزمین، برای پروژه‌ها تصمیم‌سازی کند. دانشگاه سمنان در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر، استفاده بهینه از منابع آب و خاک، کویرشناسی و... تحقیقات پرشماری انجام داده است. از طرفی تنها در یک نمونه، برگزاری همایش انتقال آب در دانشگاه سمنان، نتایج مطلوبی داشت؛ از جمله اخذ ردیف اعتباری برای انتقال 200 میلیون مترمکعب آب به کل استان بود.
عقبه مطالعاتی گسترده یک پاراگراف چشم‌انداز!
مرآت: آقای دکتر فولادی به عنوان پدر آمایش سرزمین ایران شناخته می‌شوند. چرا ایشان با علم به ضرورت تدوین سند آمایش، به کار تدوین سند چشم‌انداز مشغول شدند؟ آیا در دیگر کشورها نیز سند آمایش را بر چشم‌انداز ارجح می‌دانند؟
با وجود این حجم از ظرفیت‌ها و مزیت‌ها در کشور، چشم‌انداز ممکن است یک پاراگراف باشد. مثلا می‌توان گفت، اگر اراده کنیم، در 1420 ایران باید ژاپن بشود. اما عقبه همین یک جمله، یک کار مطالعاتی گسترده‌ی مثلا 1000 صفحه‌ای است. برای تدوین سند آمایش استان، چندده‌هزار برگ مطالعه وجود دارد. مهم این است که ما از برنامه‌ها منحرف نشویم.
اگر می‌خواهیم به چشم‌اندازی که در چارچوب سند آمایش دیده شده، برسیم همه باید در یک مسیر حرکت کنیم. اگر به من بگویند که چشم‌انداز ایران باید چگونه باشد، می‌گویم «ایران 1420 مساوی ژاپن» برای رسیدن به این چشم‌انداز، تلاش ملی نیاز است. مشکلات بزرگ هم با تلاش ملی رفع می‌شود؛ کما این که اگر مردم در سطح ملی بهداشت را رعایت کنند، نیازی نیست که برای بیماری کرونا، هزینه بدهیم.
تکرار می‌کنم؛ اگر می‌خواهیم در مسیر چشم‌انداز باشیم، باید همه مردم تحت راهبری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان‌ها و سپس مسئولان ارشد اجرایی استان‌ها و شهرستان‌ها و در چارچوب سند آمایش حرکت کنند.
مرآت: فرمانده میدان تدوین سند آمایش استان چه کسی بود؟
فرد در اینجا مطرح نیست.
سند آمایش با رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت تدوین شد
مرآت: یعنی سرتیم وجود نداشت؟
در ابتدا سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، به بازوان استانی خود اعلام کرد که ما برای رسیدن به چشم‌انداز استان‌ها، نیازمند تدوین سند آمایش سرزمین هستیم. بر این اساس، به رهبری فرماندار و مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان، کارگروه‌هایی تشکیل شد که اعضای آن نسبت به مسائل استان اشراف دارند. شرکت مهندسین مشاور سامان نیز مطالعات پایه سند آمایش استان را انجام داده‌اند.
ما توانستیم با هدایت‌های عالمانه جناب فرماندار، سند آمایش بسیار خوبی را تدوین کنیم که بر راهبری پروژه‌ها نیز سایه می‌اندازد. مثلا راه سمنان به معلمان در این نگاه، قطعه‌ای از پازل کریدور بین‌المللی ترانزیتی جنوب به شمال با محوریت چهارراه مواصلاتی طلایی استان سمنان دیده می‌شود که هریک از شهرستان‌ها از آن نفع می‌برد. این امر به عنوان یک پارامتر کوچک می‌تواند ما را به چشم‌انداز برساند؛ البته با وجود اعتبارات بسیار سنگینی که نیاز دارد.
استان سمنان در سال 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود
اگر بر مبنای سند آمایش عمل شود، استان سمنان در 1410 یکی از استان‌های ممتاز کشور خواهد بود. در سند آمایش ملاحظات مربوط به گردشگری، تولیدات صنایع دستی، مدرنیزاسیون سیستم کشاورزی با تأسیس گلخانه‌ها و حتی صنایع کوچک لحاظ شده است. یکی از فاکتورهای سند آمایش سرزمین که امیدواریم به درستی مورد توجه قرار بگیرد، توزیع عادلانه ثروت در جامعه است.
مرآت: آیا مردم هم امکان دسترسی و مطالعه سند را دارند؟ آیا این سند برای عموم منتشر شده است؟
انتشار سند آمایش برای عموم، حتما باید به تشخیص مسئولان سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان سمنان صورت بگیرد. اگر آنها صلاح دیدند، پس از آن که تدوین سند استان به اتمام رسید می‌شود آن را در پرتال سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گذاشت. البته بعدها این سند در کتابخانه‌ها قابل دسترسی خواهد بود. بنیادهای توسعه، همچون بنیاد توسعه همیاری آموزش عالی و بنیاد توسعه متوازن شهرستان سمنان و نیز مجامعی مثل مجمع خیرین شهرساز، مجمع خیرین مدرسه‌ساز و همچنین کمیسیون‌های کشاورزی و بازرگانی اتاق بازرگانی و... کاملا در جریان مسائل مرتبط با سند قرار می‌گیرند.
مرآت: در حال حاضر شهرداری‌ها موظف شده‌اند که بودجه خود را به طور عمومی منتشر کنند. هرچند ممکن است بسیاری از مردم با مسائل بودجه‌ای آشنایی نداشته باشند، اما نفس این اقدام، یک اقدام ارزشمند است. این اصل درباره سند آمایش نیز صدق می‌کند.
قطعا اگر تدوین سند آمایش به اتمام برسد، مورد استفاده محققین، پژوهشگران و دانشجویانی که در مقاطع ارشد و دکترا تحصیل می‌کنند، قرار خواهد گرفت. ما در کمیسیون‌ها و مجامع مختلف نیز درخواست می‌کنیم که برنامه‌ریزی‌ها در راستای سند آمایش باشد تا در نهایت به سمت چشم‌انداز حرکت کنیم. برای توسعه پایدار که هدف چشم‌انداز است، راهی نداریم جز آن که در مسیر سند آمایش حرکت کنیم.
چنان‌که اشاره کردم خوشبختانه سند آمایش به گونه‌ای تدوین شده که در این مسیر انعطاف‌پذیری بالایی دارد.
مرآت: امیدواریم که با انتشار عمومی سند، امکان مطالعه آن توسط عموم مردم فراهم شود.
یک مثال عرض می‌کنم؛ وقتی شهرداری برای تدوین نقشه‌ای هزینه می‌کند، برای آن که آن را در اختیار دیگر نهادها بگذارد، تفاهم‌نامه‌ای منعقد می‌کند.
سند آمایش شهرستان سمنان به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شده است
مرآت: آن‌چه که اکنون ابلاغ شده، سند شهرستان سمنان است یا استان؟
شهرستان سمنان در این زمینه، قوی عمل کرد. ما جلسات 70-80 نفره‌ای در سالن اجتماعات فرمانداری برای اخذ نظرات نخبگان داشتیم. بر این اساس، برش ویرایش‌شده و بروزشده و بر مبنای ظرفیت‌ها و مزیت‌های شهرستان سمنان به دست ما رسید و ما رسما به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ کردیم.
مرآت: سند آمایش شهرستان سمنان ارتباطی با سند آمایش سایر شهرستان‌ها ندارد؟
چرا، باید ارتباط داشته باشد.
مرآت: بنابراین پیش از آن که سند دیگر شهرستان‌ها تدوین شود، سند شهرستان سمنان چگونه تدوین و ابلاغ شده است؟
این سند، برشی از سند آمایش استان است. سند سایر شهرستان‌ها نیز نمی‌تواند با سند استان و حتی با اسناد آمایش در کشور ناسازگار باشد.
مرآت: جناب ناصری! بابت وقتی که در اختیار ما قرار دادید سپاسگزارم.
من هم از شما و همکارانتان قدردانی می‌کنم.
انتهای پیام/ح
منبع: دانا
کلیدواژه: دستگاه های اجرایی ابلاغ شده سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان تدوین سند چشم انداز سند آمایش سرزمین تدوین چشم انداز تدوین سند آمایش سند آمایش استان برنامه ریزی ها دانشگاه سمنان شهرستان سمنان چشم انداز سند آمایش شهر چشم انداز چشم انداز استان سمنان برای تدوین شهرستان ها کار تدوین شهر سمنان استان ها پروژه ها ظرفیت ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.dana.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «دانا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۱۵۴۸۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
الگوی مهاجرت دانشمندان در جهان چیست؟ / فاصله جغرافیایی کمتر؛ احتمال انتقال دانش بیشتر
به گزارش خبرنگار علم و فناوری ایسکانیوز؛ دانشمندان و محققان معمولا برای پیشرفت شغلی و تحقیقات خود مبادرت به مهاجرت به کشورهای دیگر می‌کنند. مطالعه روی این جابه‌جایی‌ها در سراسر مرزها کار دشواری است و تا همین اواخر عمدتا در حیطه مطالعات موردی و نظرسنجی بوده است. اما با افزایش داده‌های منتشر شده که به طور غیرمستقیم ردپای دانشمندان را به تصویر می‌کشد، به محققان سیاستگذاری و اطلاع‌رسانی فرصت جدیدی برای ترسیم جابه‌جایی‌های جهانی دانشمندان می‌دهد.
درک جریان جابه‌جایی دانشمندان، ردیابی جایی که آنها آموزش دیده‌اند، کشوری که به آنجا مهاجرت کرده‌اند و ربط آنها به رشته‌ای که در آن فعالیت می‌کنند و نوع دانشگاه تحقیقاتی که در آن استخدام می‌شوند، برای سیاست علم و مهاجرت امری بسیار مهم است.
شواهد 2 دهه گذشته نشان می‌دهد که الگوهای گسترده‌تری پیرامون جهانی شدن در حال تغییر هستند که به طور خاص از نظر اقتصادی، سیاسی و فرهنگی به هم پیوسته هستند، زیرا جریان‌های ایده و جابه‌جایی دانشمندان و کلا مردم نه تنها از کشوری به کشور دیگر، بلکه از قاره‌ای به قاره دیگر اتفاق می‌افتد. با این حال تفاوت‌های اساسی بین نوع جابه‌جایی دانشمندانی که از اروپا به آسیا مهاجرت می‌کنند یا آنهایی که از آسیا به اروپا مهاجرت می‌کنند، وجود دارد. درک این پویایی هم از نظر مطالعات علمی و هم از منظر سیاست علمی مهم است. به عنوان مثال، جابه‌جایی دانشمندان بین مناطق فراملی می‌تواند پیوندها با یک جامعه تحقیقاتی ملی را تا حد زیادی تضعیف کند. این به طور بالقوه اثرات منفی فرار مغزها را رد می‌کند و در عوض می‌تواند انتقال دانش مثبت را تقویت کند، چیزی که برخی از محققان آن را «گردش مغز» نامیده‌اند.
در مقاله‌ای که در ماه اوت 2020 در مجله «ساینس دایرکت» منتشر شده، محققان از داده‌های ORCID استفاده کردند. ارکید یا شناسه آزاد پژوهشگران و نویسندگان/مشارکت‌کنندگان برای شناسایی منحصر به‌فرد دانشمندان و دیگر نویسندگان دانشگاهی است. در واقع، ارکید یک سازمان غیرانتفاعی، برای شناسایی همه کسانی است که در تحقیقات، دانش و نوآوری مشارکت می‌کنند، به صورت یکتا شناسایی می‌شود و بین فعالیت‌های علمی آنها با شناسه‌شان ارتباط برقرار می‌کند. این داده‌ها شامل تحصیلات دانشمندان از جمله مدرک تحصیلی، موسسه اعطا کننده مدرک، تاریخ اعطای مدرک، جزئیات شغلی آنها شامل همه سمت‌های پس از دکتری و همچنین کتاب‌شناختی شامل عناوین انتشارات، تاریخ انتشار و نام مجلات مقالات و کتاب‌هایی است که دانشمندان منتشر می‌کنند. بنابراین، داده‌های ارکید می‌تواند فاکتورهایی چون پیشرفت شغلی را برای ترسیم مشاغل و جابه‌جایی جغرافیایی دانشمندان ارائه دهد. از آنجا که می‌توان نقطه شروع جغرافیایی مشاغل علمی دانشمندان را در زمان شناسایی کرد، می‌توان روندهای جغرافیایی را با وضوح بالاتری نسبت به پایگاه‌های داده سنتی کشف کرد.
محققان این مقاله روی 116 هزار و 400 دانشمندی تمرکز کرده‌اند که دارای مدرک دکتری هستند و بین سال‌های 1980 تا 2010 پس از دریافت مدرک دکتری خود حداقل در یک موسسه علمی استخدام شده‌اند. آنها سپس مهاجرت دانشمندان را به سه دسته کوچ داخلی (یعنی در داخل همان کشوری که تحصیل کرده‌اند)، مهاجرت منطقه‌ای (یعنی به یک کشور در همان منطقه) و مهاجرت جهانی (به یک منطقه یا قاره دیگر) تقسیم کردند.
این رویکرد درک بسیار عمیق‌تری از مهاجرت ارائه می‌کند، زیرا گردش دانشمندان مثلاً فرار مغزها و دستاوردهای مغزها (brain drains and brain gains) نه فقط مهاجرت آنها را در سطح بین‌المللی نشان می‌دهد، بلکه به طور ویژه روابط جغرافیایی، سیاسی یا اجتماعی بین جایی که دانشمندان ترک کرده‌اند و جایی که به عنوان مقصد مهاجرت انتخاب کرده‌اند را نشان می‌دهد.
محققان این مقاله می‌گویند: ما متوجه شدیم که مهاجرت بین کشورها از دهه 1980 نسبت به مهاجرت در داخل کشورها راکد مانده است. با این حال، دانشمندانی که در سطح بین‌المللی حرکت می‌کنند، نه تنها به طور فزاینده‌ای در همان منطقه مهاجرت می‌کنند، بلکه به طور مکرر و به مسافت‌های کوتاه‌تر نیز سفر می‌کنند.
مهاجرت علمی نیروی کار و انواع آندانشمندان به دنبال کمک مالی، پیدا کردن تیم‌های تحقیقاتی نخبه و اعتبار از یک کشور به کشور دیگر نقل مکان می‌کنند و این امر تا حدود زیادی به رشته‌های خاص بستگی دارد. این تاثیر به ویژه در میان پراستنادترین محققان جهان که به طور سیستماتیک و دسته جمعی به کشورهایی با سرمایه گذاری‌های تحقیق و توسعه بالا مهاجرت می‌کنند، بسیار دیده می‌شود. البته کیفیت زندگی و نگرانی‌های خانوادگی نیز تا حد زیادی در تصمیم گیری‌های مهاجرت موثر است. برای مثال، بسیاری از دانشمندان و به ویژه بسیاری از زنان تمایلی به مهاجرت فرزندان نوجوان خود به خاطر فرصت‌های شغلی در خارج از کشور ندارند.
نکته دیگری که محققان این مقاله ساینس دایرکت بیان می‌کنند، این است که معمولا دانشمندان با مهارت بالا، وعده‌های رشد اقتصادی، نوآوری و توسعه را از کشورهای مقصد خود دریافت می‌کنند. زیرا هر چه جامعه علمی یک کشور در همکاری‌های بین‌المللی بیشتر مشارکت داشته باشد و مهاجرت بیشتری در میان دانشمندان آن کشور وجود داشته باشد، تأثیر کار علمی آن کشور بیشتر می‌شود.
افزایش مهاجرت علمی به طور نامتناسبی به نفع کشورهایی است که از قبل دارای جوامع علمی بزرگ و با بودجه کافی هستند. نگرانی ناشی از به دست آوردن مزایای مرتبط با مهاجران با مهارت بالا - یا از دست دادن این مزایا در هنگام خروج - از پایان جنگ جهانی دوم منجر به بحث‌های سیاستی و تحقیقات سیاسی در سطح بالا شده است.
چشم‌انداز در حال تغییر مهاجرت علمی جهانییکی از محورهای این بحث، تغییر موازنه قدرت در جامعه علمی جهانی است؛ آن هم با تسلط طولانی مدت آمریکا به طور فزاینده‌ای توسط اروپای منسجم و اقتصادهای رو به رشد در آسیا مثل چین، کره جنوبی و هند به چالش کشیده می‌شود. اگرچه آمریکا در جذب محققان پربار و کارآمد از خارج از کشور موفق است، اما در مقایسه با 20 سال پیش، سهم کمتری از تحقیقات پیشگامانه را در سراسر جهان تولید می‌کند. در واقع، در طول مدت زمان مشابه، بسیاری از کشورهای آسیایی مانند چین و کره جنوبی خود را در زمره تأثیرگذارترین کشورها در علم و مهندسی قرار داده‌اند و از نظر تعداد مقالات تولید شده و تولید تعداد فزاینده‌ای از تحقیقات با استناد بالا پس از آمریکا در رتبه دوم قرار دارند. برای دانشمندان کشورهایی چون برزیل، هند و روسیه، یکی از عوامل محدود کننده اصلی در آسیا مانع زبانی است و دید بسیاری از تحقیقات آنها را محدود می‌کند.
تأثیر مهاجرت توسط خود دانشمندان نیز احساس می‌شود. دانشمندانی که مهاجرت می‌کنند پراستنادتر هستند، دانشمندانی که آمریکای شمالی را ترک می‌کنند به طور متوسط 10 درصد استناد بیشتری به دست می‌آورند و همکارانی که به خارج از اروپای شرقی مهاجرت می‌کنند، 170 درصد بیشتر به دست می‌آورند.علاوه بر این، مهاجرت همکاری‌های علمی بین‌المللی بیشتری را به همراه دارد. به نظر می‌رسد این امر به جای افزایش اعتبار، نتیجه داشتن یک شبکه اجتماعی گسترده‌تر باشد، زیرا اندازه شبکه تحقیقاتی بین‌المللی برای دانشمندان مهاجر بزرگ‌تر از دانشمندان غیر مهاجر است.
بیشتر بخوانید: محقق در 2 دانشگاه آمریکا: نفس مهاجرت خوب است؛ به شرطی که شرایط برگشت وجود داشته باشدعلاوه بر این، دانشمندانی که به دانشگاه‌های نخبه‌تر مهاجرت می‌کنند، عملکرد بهتری نسبت به کسانی ندارند که این کار را انجام نمی‌دهند؛ اگرچه در هنگام رفتن به دانشگاه کمتر نخبه، افت جزئی در عملکرد علمی وجود دارد. افزایش بهره‌وری ناشی از مهاجرت در آن سوی مرزها برای یک فرصت شغلی جدید می‌تواند به زمان نیاز داشته باشد.
گردش منطقه‌ای در مهاجرت جهانیمرزهای جغرافیایی در مورد نیروی کار و محصولات در حال از بین رفتن است، زیرا اقتصادهای سراسر جهان خود را به سمت تجارت آزاد و تولید و توزیع اطلاعات در طول چند دهه گذشته سوق داده‌اند. این اغلب به عنوان نشانه‌ای از جهانی شدن اقتصاد جهانی تلقی می‌شود. شواهد نسبتاً مبهم است. به عنوان مثال، در همین دوره، اقتصاد جهانی در سطح منطقه‌ای به هم پیوسته‌تر شده است، حتی زمانی که در سراسر جهان ارتباط متراکم‌تری پیدا کرده است. بنابراین، اقتصاد جهانی، شاید به طور غیر شهودی، به طور همزمان جهانی‌تر و منطقه‌ای‌تر می‌شود.
این موضوع به طور خاص برای مهاجرت نیز صادق بوده است. شبکه جهانی مهاجرت در چند دهه گذشته به ویژه با ظهور کشورهای مقصد جدید در خارج از آمریکای شمالی و اروپا، بیشتر به هم مرتبط شده است. در عوض، بزرگ‌ترین تغییرات در سطح منطقه‌ای رخ داده است، به طوری که اروپا، آفریقا و آسیای شرقی هر کدام در طول یک دوره زمانی بیشتر به صورت منطقه‌ای در هم تنیده شده‌اند. منطقه‌بندی در مقیاس‌های کوچک‌تر نیز عمل کرده است، زیرا الگوهای واضحی در اروپای مرکزی، غربی و شمالی در شبکه مهاجرت پدیدار شده‌اند.
مطالعات نشان می‌دهد که کشورهایی که بیشتر به روی علم باز هستند - یعنی کشورهایی که بیشترین همکاری‌های بین‌المللی و بیشترین مهاجرت را در بین دانشمندان خود دارند - همچنین از تولید تأثیرگذارترین تحقیقات علمی سود می‌برند. ولی با این حال، احتمال همکاری بین هر 2 دانشمند هنوز به فاصله فیزیکی حساس است و احتمال بازگشت به کشور پس از مهاجرت با همان پیوندهای مشترک افزایش می‌یابد. در نتیجه می‌توان گفت که مزایا و هزینه‌های مرتبط با مهاجرت به مسافت طی شده بستگی دارد. به طور خاص، مهاجرت منطقه‌ای ممکن است برای کشورهایی که از «فرار مغزها» رنج می‌برند مضر نباشد، زیرا انتقال دانش ناشی مهاجرتی که فاصله بین کشور فرستنده و پذیرنده کم باشد، محتمل‌تر است؛ یعنی احتمال برگشت نخبه‌هایی که مهاجرت منطقه‌ای کرده‌اند، بیشتر است.
البته ناگفته نماند که این مورد همیشه هم صادق نیست. زیرا برخی کشورها از جمله کشورهای اروپایی وجود دارند که هزینه‌های هنگفتی را برای مهاجرت دانشمندان خود می‌پردازند و برای اینکه آنها را دوباره به کشور برگردانند، مزایای بسیاری برایشان قائل می‌شوند. علاوه براین، محققان علاقه‌مند به وضعیت علم جهانی به کاهش هژمونی یا سلطه‌گری آمریکا و اهمیت فزاینده مراکز تحقیقاتی در آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین هستند، روشی مشابه را در پیش می‌گیرند.
به طور کلی، هدف از این مقاله ارائه برخی از اولین آمارهای توصیفی مربوط به نحوه مهاجرت دانشمندان در سطح بین‌المللی است. یعنی چه تعداد از کسانی که از طریق مرزها مهاجرت می‌کنند در مقایسه با کشورهای دور به یک کشور نزدیک می‌روند؟ این میزان در سراسر جهان چگونه متفاوت است و در طول زمان چگونه تغییر می‌کند؟
پاسخ به این سوالات از این رو حائز اهمیت است که شور و نشاط یک جامعه تحقیقاتی ملی به نزدیکی دانشمندانش بستگی دارد، زیرا دانشمندان نزدیک به کشورشان نسبت به دانشمندانی که دورتر هستند، همکاری‌های بیشتری در حوزه تحقیقات با کشور خود دارند.
انتهای پیام/
گزارشگر قديمى راديو دار فانى را وداع گفت